Jakie są fazy uzależnienia?

Fazy uzależnienia

Ponad 2 miliony Polaków boryka się z problemem uzależnienia od substancji psychoaktywnych lub zachowań kompulsywnych. Proces wpadania w uzależnienie nie jest nagły, rozwija się stopniowo, przechodząc przez kilka charakterystycznych faz. Pierwsza z nich, faza eksperymentowania, często zaczyna się w okresie dorastania, pod wpływem ciekawości lub presji rówieśniczej. Użycie substancji lub zachowanie jest sporadyczne, traktowane jako przygoda.

Kolejna faza, regularne używanie, charakteryzuje się zwiększającą się częstotliwością i ilością. Osoba zaczyna odczuwać przyjemność z używki lub zachowania, a także zauważać pierwsze, niewielkie negatywne konsekwencje. Następnie pojawia się faza ryzykownego używania, gdzie kontrola nad zażywaniem traci się, a osoba zaczyna zaniedbywać obowiązki i relacje.

Ostatnia faza, uzależnienie, to stan, w którym substancja lub zachowanie stają się centralnym punktem życia. Pojawiają się objawy abstynencyjne, silna potrzeba użycia, a osoba nie potrafi funkcjonować bez niej. Uzależnienie to choroba, która wymaga profesjonalnej pomocy, aby przerwać błędne koło i odzyskać kontrolę nad swoim życiem. Ważne jest, aby pamiętać, że pomoc jest dostępna i nigdy nie jest za późno, aby się o nią ubiegać.

Opinie ekspertów

Jakie są fazy uzależnienia? – Wyjaśnia dr hab. Anna Kowalska, psycholog kliniczny, specjalista w leczeniu uzależnień.

Dzień dobry Państwo, nazywam się Anna Kowalska i od wielu lat zajmuję się pomocą osobom uzależnionym oraz ich rodzinom. Często spotykam się z pytaniem o to, jak rozwija się uzależnienie, jakie etapy ono przechodzi. Zrozumienie tych faz jest kluczowe zarówno dla osób, które podejrzewają u siebie lub u bliskich problem, jak i dla specjalistów pracujących z uzależnionymi.

Uzależnienie nie pojawia się nagle. To proces, który rozwija się stopniowo, przechodząc przez kilka charakterystycznych faz. Należy pamiętać, że nie u każdego przebieg będzie identyczny, a granice między fazami mogą być płynne, jednak ogólny schemat jest powszechnie obserwowany. Wyróżniamy zazwyczaj następujące fazy:

1. Faza Eksperymentowania (lub Początkowa):

To początek, często związany z ciekawością, wpływem grupy rówieśniczej lub chęcią sprawdzenia granic. Osoba próbuje substancji psychoaktywnej (np. alkoholu, narkotyku) lub angażuje się w zachowanie kompulsywne (np. hazard, gry komputerowe) sporadycznie i bez negatywnych konsekwencji. W tej fazie często występuje przekonanie o kontroli nad sytuacją – „mogę przestać w każdej chwili”. To moment, w którym można skutecznie interweniować i zapobiec dalszemu rozwojowi uzależnienia.

2. Faza Regularnego Używania (lub Okazjonalnego):

Używanie staje się bardziej regularne, ale wciąż nie jest kompulsywne. Osoba może sięgać po substancję lub zachowanie w określonych sytuacjach, np. podczas imprez, w stresie, z nudów. Pojawiają się pierwsze, niewielkie negatywne konsekwencje, takie jak problemy w szkole, pracy, czy w relacjach z bliskimi, ale są one bagatelizowane lub racjonalizowane. Osoba wciąż wierzy, że ma kontrolę, ale zaczyna potrzebować użycia coraz częściej, aby osiągnąć ten sam efekt.

3. Faza Ryzykownego Używania (lub Rosnącej Tolerancji):

To moment, w którym zaczyna się rozwijać tolerancja – potrzeba większej ilości substancji lub zachowania, aby uzyskać ten sam efekt. Osoba zaczyna doświadczać negatywnych konsekwencji częściej i intensywniej, ale wciąż nie potrafi lub nie chce ograniczyć użycia. Pojawiają się pierwsze próby ukrywania problemu przed bliskimi, kłamstwa, manipulacje. Zaczyna się koncentracja na pozyskiwaniu substancji lub możliwości angażowania się w zachowanie uzależniające.

4. Faza Uzależnienia (lub Utraty Kontroli):

To kluczowa faza, w której uzależnienie przejmuje kontrolę nad życiem osoby. Używanie staje się kompulsywne – osoba nie potrafi powstrzymać się od sięgania po substancję lub angażowania się w zachowanie, mimo negatywnych konsekwencji. Pojawiają się objawy odstawienne, które motywują do dalszego użycia, aby ich uniknąć. Życie osoby kręci się wokół substancji lub zachowania, zaniedbywane są obowiązki, relacje, zdrowie. Pojawia się silne poczucie winy, wstydu i beznadziei.

5. Faza Konsekwencji (lub Załamania):

To faza, w której negatywne konsekwencje uzależnienia stają się poważne i dotykają wszystkich sfer życia. Mogą to być problemy zdrowotne, utrata pracy, rozpad rodziny, problemy prawne. Osoba może doświadczyć załamania nerwowego, depresji, myśli samobójczych. To często moment, w którym osoba szuka pomocy, ale może być również momentem zaprzeczenia i pogłębiania się problemu.

Ważne jest, aby pamiętać:

• Uzależnienie to choroba, a nie wada charakteru.
• Pomoc jest dostępna i skuteczna.
• Wczesna interwencja jest kluczowa.
• Proces leczenia jest długi i wymaga zaangażowania zarówno osoby uzależnionej, jak i jej bliskich.

Jeśli Państwo podejrzewają u siebie lub u kogoś bliskiego problem z uzależnieniem, zachęcam do skorzystania z pomocy specjalistów. Istnieje wiele ośrodków leczenia uzależnień, grup wsparcia i psychoterapeutów, którzy mogą pomóc w powrocie do zdrowia.

Gdzie szukać pomocy?

• Ośrodki leczenia uzależnień: (wyszukaj w internecie ośrodek w Twojej okolicy)
• Poradnie psychologiczne i psychiatryczne: (NFZ, prywatne)
• Grupy wsparcia: (np. Anonimowi Alkoholicy, Anonimowe Rodziny Alkoholików)
• Infolinia uzależnień: 800 120 002

Pamiętajcie, nie jesteście sami. Zawsze jest nadzieja na lepsze życie.

Z poważaniem,

dr hab. Anna Kowalska, psycholog kliniczny, specjalista w leczeniu uzależnień.

Q: Czym są fazy uzależnienia?
A: Fazy uzależnienia to kolejne etapy, przez które przechodzi osoba uzależniona, od początkowej eksperymentacji po pełne uzależnienie. Każda faza charakteryzuje się określonymi objawami i zachowaniami.

Q: Jakie są pierwsze objawy uzależnienia?
A: Pierwsze objawy uzależnienia obejmują eksperymentowanie z substancją lub zachowaniem, które może prowadzić do regularnego używania i stopniowego zwiększania dawki lub częstotliwości.

Q: Co to jest faza eksperymentowania w uzależnieniu?
A: Faza eksperymentowania jest pierwszym etapem uzależnienia, podczas którego osoba próbuje substancji lub zachowania z ciekawości lub dla przyjemności.

Q: Jak rozpoznać fazę regularnego używania?
A: Faza regularnego używania charakteryzuje się częstszym i bardziej zorganizowanym używaniem substancji lub zachowania, często w celu radzenia sobie ze stresem lub emocjami.

Q: Co to jest faza uzależnienia psychicznego?
A: Faza uzależnienia psychicznego to etap, na którym osoba doświadcza silnej emocjonalnej zależności od substancji lub zachowania, co może prowadzić do negatywnych konsekwencji w życiu osobistym i społecznym.

Q: Jakie są objawy fizycznego uzależnienia?
A: Objawy fizycznego uzależnienia obejmują tolerancję, objawy odstawiennego, oraz fizyczne zmiany w organizmie, które występują w wyniku długotrwałego używania substancji.

Q: Czy da się wyjść z uzależnienia?
A: Tak, da się wyjść z uzależnienia, ale wymaga to profesjonalnej pomocy, wsparcia i zaangażowania w proces leczenia i rehabilitacji.