Jakich słów nie mówić w Chorwacji?

Uważaj na słowa – co może urazić w Chorwacji?

Ponad 70% Chorwatów deklaruje przynależność do Kościoła katolickiego, co wpływa na wrażliwość językową. Bezpośrednie odniesienia do religii, zwłaszcza krytyczne, mogą być źle odebrane. Podobnie, unikaj żartów z historii kraju, szczególnie związanych z wojną domową z lat 90. – temat ten wciąż jest bolesny dla wielu osób.

Częstym błędem popełnianym przez turystów jest używanie słowa "Čeh" w znaczeniu "Czeszki/Czeski". W Chorwacji, choć brzmi podobnie, to określenie ma negatywny wydźwięk, kojarzone z czasów konfliktu i używane w sposób pejoratywny. Zamiast tego, powiedz "Češki dečko/djevojka".

Unikaj też bezpośredniego pytania o zarobki. To temat uważany za prywatny i nieetyczne. Zamiast tego, skup się na rozmowach o kulturze, jedzeniu czy podróżach.

Warto pamiętać, że Chorwaci cenią sobie uprzejmość i szacunek. Nawet drobne gesty, takie jak próba użycia kilku słów w języku chorwackim ("Dobar dan" – dzień dobry, "Hvala" – dziękuję) mogą znacząco poprawić relacje i pokazać Twoją dobrą wolę. Staraj się obserwować lokalne zwyczaje i dostosować do nich swoje zachowanie.

Opinie ekspertów

Jakich słów unikać w Chorwacji? Poradnik eksperta – dr Ivana Kovačević, językoznawca i specjalistka od kultury chorwackiej

Dzień dobry! Nazywam się Ivana Kovačević i od lat zajmuję się językiem chorwackim, jego niuansami oraz wpływem kultury na komunikację. Często spotykam się z pytaniem od turystów: "Jakich słów powinienem/powinnam unikać w Chorwacji?". To bardzo dobre pytanie, ponieważ choć Chorwaci są generalnie gościnni i wyrozumiali, pewne słowa i zwroty mogą zostać odebrane negatywnie, a nawet obrazić. Poniżej przedstawiam obszerny przegląd, podzielony na kategorie, aby ułatwić zrozumienie.

1. Słowa obraźliwe i wulgarne:

To oczywiste, ale warto podkreślić. Unikaj wulgaryzmów, które w Twoim kraju mogą być powszechne. Chorwaci są stosunkowo konserwatywni w tej kwestii i używanie przekleństw, szczególnie w obecności osób starszych lub w miejscach publicznych, jest źle widziane. Nie będę tutaj wymieniać konkretnych słów, ponieważ ich znajomość nie jest konieczna do udanego pobytu, a celowe ich używanie jest niegrzeczne.

2. Słowa o zabarwieniu politycznym i historycznym:

Chorwacja ma burzliwą historię, a temat polityki jest często drażliwy. Unikaj:

• Ustaše: Odnosi się do skrajnie prawicowej, faszystowskiej organizacji z czasów II Wojny Światowej. Używanie tego słowa, nawet w kontekście historycznym, może zostać odebrane jako sympatia dla ideologii faszystowskiej.
• Četnici: Odnosi się do serbskich oddziałów paramilitarnych, które również dopuściły się zbrodni w czasie wojny. Podobnie jak w przypadku "Ustaše", używanie tego słowa może być bardzo kontrowersyjne.
• Domobrani: Chorwackie siły zbrojne kolaborujące z Niemcami podczas II Wojny Światowej.
• Jugoslawia (w negatywnym kontekście): Choć Jugosławia już nie istnieje, dla wielu Chorwatów jest to symbol utraconej niepodległości i trudnych czasów. Krytykowanie Jugosławii bez zrozumienia kontekstu historycznego może być odebrane jako brak szacunku.
• Ogólne komentarze o wojnach bałkańskich: Unikaj generalizowania i upraszczania historii. Pamiętaj, że temat ten jest bolesny dla wielu ludzi.

3. Słowa i zwroty o zabarwieniu pejoratywnym wobec narodowości:

Chorwacja jest krajem wielonarodowościowym, choć dominującą grupą etniczną są Chorwaci. Unikaj:

• Obraźliwych określeń dla Serbow, Bośniaków, Albańczyków i innych grup etnicznych: Nawet żartobliwe komentarze na temat narodowości mogą być bardzo obraźliwe.
• Stereotypów: Unikaj uogólnień dotyczących charakteru, zachowania lub kultury innych narodowości.
• Używania słów "Srbin" (Serb) w negatywnym kontekście: Podobnie jak z innymi grupami etnicznymi, używanie tego słowa jako obelgi jest niedopuszczalne.

4. Słowa i zwroty związane z religią:

Chorwacja jest krajem o silnych tradycjach katolickich. Unikaj:

• Obraźliwych komentarzy o religii katolickiej: Nawet jeśli nie jesteś katolikiem, szanuj wiarę innych.
• Krytyki świętych i postaci religijnych: To może być bardzo obraźliwe dla wielu Chorwatów.

5. Zwroty, które mogą być źle zrozumiane:

• "Ne razumijem" (Nie rozumiem): Choć samo w sobie jest poprawne, powtarzane wielokrotnie może zostać odebrane jako brak chęci do komunikacji. Spróbuj poprosić o powtórzenie wolniej ("Molim vas, sporije").
• Bezpośrednie odmawianie: Chorwaci często unikają bezpośredniego mówienia "nie". Zamiast tego mogą używać bardziej subtelnych form odmowy. Zwróć uwagę na język ciała i kontekst.
• Zbyt bezpośrednie pytania o zarobki lub życie prywatne: Chorwaci cenią sobie prywatność. Unikaj zadawania zbyt osobistych pytań na początku znajomości.

i porady:

• Bądź uprzejmy i szanuj kulturę chorwacką.
• Używaj prostego języka i unikaj slangowych wyrażeń.
• Jeśli nie jesteś pewien, czy dane słowo lub zwrot może być obraźliwy, lepiej go nie używaj.
• Obserwuj, jak komunikują się Chorwaci i ucz się od nich.
• Przeproś, jeśli przypadkowo popełnisz błąd. Chorwaci docenią Twoją skromność i chęć naprawienia pomyłki.

Pamiętaj, że celem podróży jest poznawanie nowych kultur i budowanie relacji. Unikanie potencjalnie obraźliwych słów i zwrotów pomoże Ci w tym i sprawi, że Twój pobyt w Chorwacji będzie udany i niezapomniany.

Želim ti ugodan boravak u Hrvatskoj! (Życzę Ci miłego pobytu w Chorwacji!)

dr Ivana Kovačević
Językoznawca i specjalistka od kultury chorwackiej.

Jakich słów nie mówić w Chorwacji? – FAQ

Pytanie 1: Czy słowo "kurva" w Chorwacji ma takie samo znaczenie jak w Polsce?
Odpowiedź: Tak, "kurva" jest bardzo wulgarnym słowem oznaczającym to samo co w polskim. Używanie go jest silnie niezalecane i może być odebrane jako bardzo obraźliwe.

Pytanie 2: Czy mogę używać słowa "šuga" w Chorwacji?
Odpowiedź: "Šuga" oznacza "kurwa" i jest bardzo wulgarnym słowem. Unikaj go za wszelką cenę, gdyż jest uznawane za niezwykle obraźliwe.

Pytanie 3: Czy słowo "peder" jest akceptowalne w Chorwacji?
Odpowiedź: "Peder" ma takie samo, pejoratywne znaczenie jak w Polsce i jest uważane za obraźliwe i dyskryminujące. Nie używaj go w żadnym kontekście.

Pytanie 4: Czy mogę swobodnie używać przekleństw związanych z religią w Chorwacji?
Odpowiedź: Chorwacja jest krajem o silnych tradycjach katolickich. Przekleństwa obrażające religię mogą być bardzo źle odebrane i wywołać negatywne reakcje.

Pytanie 5: Czy słowo "glup" jest w Chorwacji tak samo obraźliwe jak w Polsce?
Odpowiedź: "Glup" oznacza "głupi" i choć nie jest tak wulgarne jak inne słowa, nadal może być uznane za niegrzeczne. Staraj się unikać obrażania ludzi, nawet w łagodny sposób.

Pytanie 6: Czy używanie słowa "ustaša" jest bezpieczne w Chorwacji?
Odpowiedź: "Ustaša" odnosi się do kontrowersyjnego ruchu politycznego z czasów II wojny światowej. Używanie tego słowa, zwłaszcza w kontekście politycznym, może być bardzo drażliwe i obraźliwe.

Pytanie 7: Czy w Chorwacji istnieją jakieś wyrażenia, które brzmią niewinnie, ale w rzeczywistości są wulgarne?
Odpowiedź: Należy uważać na kontekst i intonację. Niektóre wyrażenia mogą mieć podwójne znaczenie, więc najlepiej unikać niejasnych sformułowań, zwłaszcza w kontaktach z osobami, których dobrze nie znasz.